გადასახადების ვარიაცია და მათი შემცირება ის შემთხვევებია, როდესაც ჩვენ უნდა ვიცოდეთ გარკვეული წესები, რომ არ მოვხვდეთ ციხეში და არ მოხდეს მილიონების დაკარგვა. კონკრეტულ საქმეზე მუშაობისას, იურისტმა საჭიროა განსაზღვროს კლიენტების და კომპანიის ყველა რისკი. ამიტომ აუცილებელია რისკების იდენტიფიკაციის მეთოდების ცოდნა. მაგალითად, უზენაესმა სასამართლომ განიხილა დირექტორისა და პარტნიორის პასუხისმგებლობის საკითხი, როდესაც ისინი საგადასახადო შეღავათებს ბოროტად იყენებენ. წინამდებარე ნაშრომის მიზანია საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების (2015 წლის 6 მაისის) შესაბამისად, გამოიკვლიოს და გამოავლინოს სად გადის ზღვარი გადასახადების თავიდან აცილებასა და საგადასახადო დაგეგმარებას შორის, ასევე განსაზღვროს მიღებულია თუ არა ამ გადაწყვეტილებით რაიმე სპეციალური ტესტი. ეს მოიცავს კომპანიის, მისი დირექტორის და პარტნიორების პასუხისმგებლობას, როდესაც ისინი სარგებლობენ საგადასახადო შეღავათებით, ასევე სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობასა და
რისკებს, რომლებიც ადგილობრივ ბაზარზე ჩნდება სასამართლოს მიერ ჩამოყალიბებული განმარტების გამო.ამ მიზნის სრულყოფილად მისაღწევად, ნაშრომში გამოყენებულია მე-
თოდები, რაც ეფუძნება შედარებითი ანალიზსა და სინთეზს, განზოგადებას, აბსტრაქციას, ანალოგიასა და სისტემურ მიდგომას. ნაკლები გადასახადების გადახდა თუ ეს შესაძლებელია – რა თქმა უნდა ლეგიტიმური მიზანია. საქართველოს კონსტიტუციის 94-ე მუხლის თანახმად, სავალდებულოა გადასახადებისა და მოსაკრებლების გადახდა კანონით დადგენილი ოდენობითა და წესით.1 ეკონომიკური თავი სუფლების შესახებ ორგანულ კანონში ეს ფართო საკითხი კონკრეტდება: ვკითხულობთ, რომ ,,თავისუფლება არის ეკონომიკური პოლიტიკის ძირითადი პრინციპი, რომელიც გამოიხატება მთავრობის მცირე ზომაში, პასუხისმგებლობიან მაკროეკონომიკურ პოლიტიკასა და დაბალ გადასახადებში“2. ეს იმას ნიშნავს, რომ თუ მინიმიზაცია კანონით არის განსაზღვრული, მაშინ შესაძლებელია თქვენი გადასახადებით ლობირება იმგვარად, რომელიც საშუალებას გაძლევთ განახორციელოთ ნაკლები
საგადასახადო ვალდებულება. შესაბამისად, ძირითადი კითხვები, რომ ლებსაც პასუხი გაეცემა ამ კვლევის დახმარებით შემდეგია: 1. შესაძლებელია თუ არა გადასახადების შემცირება და როგორ? 2. რა არის განსხვავება გადასახადების გადაუხდელობას, გადასახადებისაგან თავის არიდებასა და გადასახადების დაგეგმარებას შორის? 3. რას ნიშნავს საგადასახადო სამართალში კანონის ბოროტად გამოყენება? 4. არსებობს თუ არა რაიმე ტესტი, რომელიც მიუთითებს, რომ კონკრეტული შემთხვევა გადასახადებისაგან თავის არიდებაა თუ გადასახა-
დების დაგეგმვა? 5. რა სახის პასუხისმგებლობა ეკისრება კომპანიებს, დირექტორებსა და პარტნიორებს თუ ისინი გადასახადების შემცირებას გადაწყვეტენ? ვინ არის პასუხისმგებელი კონკრეტული ქმედებისთვის და რას ეყრდნობა სამართლებრივად ეს პასუხისმგებლობა? 6. როგორ უნდა იმოქმედოს დირექტორმა, როცა მას გადასახადების შემცირება შეუძლია იმოქმედოს კომპანიის ინტერესების სასარგებლოდა და დადგეს სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის რის კის ქვეშ თუ გადაიხადოს მეტი და ანგარიშვალდებული იყოს პარტნი-
ორებთან პირადად? სამი ძირითადი ფორმა (ტერმინი) – გადასახადების გადაუხდელობა, გადასახადებისაგან თავის არიდება და გადასახადების დაგეგმარება საქართველოს კანონმდებლობაში არ არის სათანადოდ განმარტებული. მაგალითად: გადასახადების გადაუხდელობა – ეს არის შემთხვევა, როცა დარღვევა ნათელია: პირი არ იყენებს სალარო აპარატს, ახორციელებს უკანონო ბუღალტერიას, და აქედან გამომდინარე პირდაპირ არღვევს კანონს. ამ შემთხვევაში, პირს უწევს არა მხოლოდ საბაზო რაოდენობის გადახდა, არამედ ჯარიმის და სანქციის. ამავდროულად, სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობაც ეკისრება მას.3 გადასახადებისთვის თავის არიდება არის შუალედური ელემენტი, ამ შემთხვევაში კომპანია არ არღვევს დაწერილ კანონს და ემორჩილება ფორმალურ მოთხოვნებს, მაგრამ უკანონო სტრუქტურის/სქემის ამუშავება იწვევს შედეგებს, რომელსაც კანონმდებელი მიზნად არ ისახავდა.4 შესაბამისად, კანონმდებლის მიზნის გასაგებად, რომელსაც ემყარება კონკრეტული საგადასახადო შეღავათი, უნდა გავეცნოთ სამართლებრივ ტექსტებს, მის ისტორიასა და განმარტებით ჩანაწერებს. საგადასახადო დაგეგმარებაა, როდესაც გადასახადის გადამხდელი მისი სამართლებრივი ქმედებების შედეგად მიაღწევს კანონმდებლის მიზანს საგადასახადო შეღავათთან დაკავშირებით და არც სისხლისსამართლებრივი და არც ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა არ ეკისრება.5 დღესდღეობით, როდესაც არსებობს ტერმინოლოგიასთან დაკავშირებული უამრავი შეკითხვა, საქართველოში არ არსებობს განსხვავებული და მრავალმხრივი სასამართლო პრაქტიკა აღნიშნულთან დაკავშირებით. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში ჩვენ ვხვდებით ტერმინს ,,გადასახადების თავიდან აცილება“ ქართულ ენაზე და ,,გადასახადების გადაუხდელობა“ ინგლისურ ენაზე, რაც დიდ პრობლემებს იწვევს ადგილობრივ ბაზარზე.6 თუ გავითვალისწინებთ თანხის რაოდენობას, რაც საკმარისია იმისთვის, რომ ქმედება დანაშაულად ჩაითვალოს7,ყველა პოტენციური შემთხვევა შეიძლება დანაშაულად იქნას ცნობილი. აქედან გამომდინარე, ყველა დირექტორი და/ან პარტნიორი არის პოტენციური ბრალდებული, თუ მისი გადაწყვეტილება საგადასაადო ხელისუფლების მიერ არ ჩაითვლება გადასახადების დაგეგმარებად.
დაამატე კომენტარი